O se solitulafono le avea ma meatotino, faaaoga, feaveai, felauai faatau atu ma faatau mai sapelu i totonu o Vitoria, vagana ua e malu puipuia i se tuusaunoaga poo faamaoniga o aoga. E mafai ona e lafoai faaletulafono se sapelu o avea ma au meatotino seia oo i le 30 Novema 2025.
E faaaoga tuusaunoaga faatapulaa O se aotelega ua tuuina atu i lalo. O se lisi atoa o tuusaunoaga e uiga - i sapelu ua i le Governor In Council Exemption Orders(opens in a new window).
O lea le sapelu?
O le sapelu o se naifi lautele lapoa-e maai lona itu.
E mafai ona eseese foliga ma le lapopoa o naifi. E aofia ai faataitaiga peitai e le muta ai i foliga ua i lalo.
Tuusaunoaga
O tuusaunoaga i tu ma agamasani, aganuu ma tala faasolopito
Atonu e tuusaunoa oe mai le faasa pe afai e mafai ona e faamaonia::
- o le sapelu e moni lona taua i le aganuu, tala faasolopito poo tu ma agamasani (mo se faataitaiga, o mea tuufaasolo mai tupulaga pe faaaoga i tu ma aga e faatino e tagata), ma
- o oe ua auai aloaia ise aganuu ua lauiloa, talafaasolopito poo gaioiga o agamasani (ma e le faaaogaina soo le sapelu i aso uma poo tulaga masani).
Afai ua e maua se tuusaunoaga faalauaitele mo pelu poo naifi suluga i le taimi nei, ua faapea ona maua ai foi ma tuusaunoaga o sapelu. O faataitaiga e aofia ai se falemataaga ua lauiloa, sosaiete e tuufaatasia, talafaasolopito poo sosaiete toe faatino aganuu poo sui auai o le Australian Knifemakers Guild.
O lea lau mea e mafai ona fai i lalo o lenei tuusaunoaga
- Teu se sapelu i le fale pe afai o loo iai aganuu masani, talafaasolopito poo aganuu e taua ia oe poo lou aiga.
- Faaaoga pe ave se sapelu i aso faalauiloa faaleaganuu poo agamasani, fesootai i mafutaga faaleaganuu poo pitonuu.
Faataitaiga o le faaaogaina faaleaganuu ua faamaonia
- O se sapelu Samoa (nifo’oti) e faaaoga i siva faaleaganuu poo sauniga faaleaganuu i Mafutaga Samoa i Vitoria.
- O tagatanuu mai Papua New Guinea i Vitoria e faaaoga sapelu e teuteu ai laei faaleaganuu poo le fai ai siva faaleaganuu.
- Ose sapelu e faaaoga i siva faaleaganuu o le Mexican folk dance ua lauiloa o le Los Machetes.
- O tagata Latina Amerika ua aumau i Victoria e fai faaaliga i mea taulima ua teuteu pe vane ai ata o sapelu i aiga e pei o faailo faaleaganuu.
O mea e le mafai ona e faia
- Teu pea se sapelu e le o iai aganuu masani, talafaasolopito poo aganuu e taua.
- Faaaoga i galuega i aso uma e pei o le faiga o togalaau, kuka, tolauapi, poo le tausi mama lautele.
- Ave i nofoaga faitele, vagana ai e mo se sauniga faalauiloa faaleaganuu.
- Feavea'i i lau taavale, vagana ai o e malaga agai ma toe foi mai ise sauniga faaleaganuu.
- Faaaoga poo le feavea'i se sapelu mo lou-lava talipupuni poo puipuiga faaletagata.
Faamaoniga ete manaomia
E tatau ona e faailoa ua faataga oe faaletulafono e teu se sapelu ona o mafuaaga i agamasani, talafaasolopito poo tu faaleaganuu. Atonu o mea talafeagai faamaonia ua ono aofia ai:
- sui auai poo mafutaga a se nuu poo vaega o aganuu
- auai i mea e fai o polokalame faaleaganuu ua lauiloa (e.g. a'oga siva).
Tulaga taua
- E tatau ona teu malu sapelu ia puipui ai le maua ae leai se faatagana.
- Afai o loo e iai ise nofoaga faitele mo se faatinoga o aganuu taua – nana le sapelu ia aua nei iloa atu ma ufiufi malu pe a le o faaaogaina.
- Ia mautinoa aua nei tago se tagata e leai se tuusaunoaga i le sapelu.
E le o puipuia i se tuusaunoaga ae manaomia le faaaoga o se sapelu?
Afai e le o puipuia oe e ala ise tuusaunoaga ae o loo iai se mafuaaga faaletulafono e manaomia ai lou teuina, faaaogaina poo le faatau atu ose sapelu, e mafai ona e talosaga mo se faamaoniga mai le Komesina Sili o Leoleo (Chief Commissioner of Police).
Faatau atu sapelu
O se solitulafono le faatau atu o se sapelu i totonu o Vitoria vagana:
- ua iai sau faamaoniga aloaia mai le Chief Commissioner of Police, ma
- o lau tagata faatau ua iai le tuusaunoaga poo faamaoniga aloaia e faatau ai se sapelu.
E faapefea ona mafai talosaga a faatauoloa mo faamaoniga
E tatau ona e talosaga i le Chief Commissioner of Police mo faamaoniga pe a ua e manao e faatau atu sapelu.
A talosaga pe saili atili asiasi Victoria Police Chief Commissioner approval(opens in a new window).
Fai se faatau atu
E ao ona faamalieina e faatauoloa manaoga mausali o tulafono mo le faatau atu o sapelu i totonu o Vitoria.
Faatauoloa faamaonia e tatau ona:
- Siaki agavaa o tagata faatau.
E manaomia foi lou faamaonia pe ua maua e le tagata faatau:- se tuusaunoaga aoga, poo
- faamaoniga tusitusia mai le Chief Commissioner of Police e avea ai ma meatotino se sapelu.
- Faatau atu mo nao tagata faatau ua agavaa.
Atonu ete faatau atu sapelu mo nao tagata poo pisinisi ua faamalieina manaoga tau tulafono i tuusaunoaga poo ua maua faamaoniga manaomia. Ia silafia: O le solitulafono le faatau atu o se sapelu i se tamaititi.
- Faamaonia faasinomaga o tagata faatau ma mulimuli i tulafono ua teuina i faamaumauga.
Usitaia faasinomaga ma manaoga ua teuina-faamaumauga i lalo o le vaega 5A ma 5B o le Control of Weapons Act, aofia ai:- vaaiga 1 pepa ua aloaia o ata faasinomaga (e.g. tusifolau poo laisene avetaavale), poo
- vaaiga 2 o isi pepa o faasinomaga, e pei o pepa aso fanau, pepa tagata sitiseni Ausetalia, pepa faaipoipo, healthcare card, Commonwealth concession card poo tertiary student identification.
- Tausia sa'o faamaumauga.
Mo faatauga o sapelu taitasi, e tatau ona e tausia faamaumauga a itiiti mai o le 3 tausaga, e aofia ai:- auiliiliga o sapelu ua faatau atu (e aofia ai le numera faasolo) e iai faamatalaga, faailoga o maka poo numera faasolo
- faasinomaga o tagata faatau ma faamatalaga e fesootai ai
- o molimau i tuusaunoaga o tagata faatau poo faamaoniga e avea ai ma meatotino se sapelu mai Chief Commissioner of Police.
Faataitaiga 1: Faatau faaletulafono
Ua manao se tagata faatau ia faatau mai se sapelu mo galuega tau faatoaga. Ua latou tuuina atu le tasi o ituaiga o molimau ua taliaina i galuega tau faatoaga e pei ona taua i lalo:
- o se tusi mai le latou fale faigaluega faatasi ai ma se ABN, poo
- le igoa o le pisinisi tau faatoaga, poo
- se konekalate faigaluega e laina tutusa poo pepa totogi lata mai nei.
O molimau talafeagai nei ua faamalieina tuusaunoaga tau faatoaga.
E mafai ona e faatau atu ia latou se sapelu, pe afai ete teuina se kopi o latou pepa mo au faamaumauga.
Faataitaiga 2: Faatau faaletulafono
Ua talosaga se tagata faatau e fia faatauina se sapelu. Latou te:
- le mafai ona faaali o latou e auai i faatinoga o aganuu ua lauiloa, poo
- tuuina atu faamaoniga o latou e faigaluega i faatoaga, ma
- e le o iai se faamaoniga tusitusia mai le Komesina Sili (Chief Commissioner).
E le tatau ona e faatau ia latou se sapelu.
E faapefea ona tafiesea faaletulafono sapelu.
Ua tatala nei Tuuavanoa mo Sapelu. Ua mafai ona tuu i totonu sapelu e aunoa ma se faasalaga seia oo i le 30 Novema 2025.
I le lafoai o sapelu:
- Fusi le sapelu mo le saogalemu (e.g. taai ise solo taele poo pepa malo, ufiufi mata maai, ia aua le aliali i le mea o iai tagata).
- Ave i se ofisa o leoleo lea ua iai se pusa e lafoai saogalemu ai Sapelu Tuuavanoa.
- Tatala ese fusi ma tuu le sapelu i le kalone lafoai saogalemu. Alu ma aveese atigipusa.
Faasalaga
Mai le aso 1 Setema 2025, ua faasa ai sapelu i totonu o Vitoria. O le umia e aunoa ma se tuusaunoa e mafai ona ta'ita'i e:
- oo atu i le 2 tausaga i le fale puipui, poo
- se sala tupe e sili atu ma le $47,000.
Saili se kalone lafoai saogalemu
Faaaoga le faafanua o loo i lalo e saili ai kalone lafoai saogalemu e sili ona lata ane.
Updated