Kinder, kë ye cɔl 'Kindergarten' ëyɛ wälë 'dac/lac gɔ̈t de meth kë kor', ee biäk thiekic apɛi tënë latueŋ ku piööc ë mɛnhdu. Göl de ajuɛɛr ye kinder piɛth në run ke dhiëth kaa 3 alëu bë keek kuɔny kubïk tëttëët looi agokï luuï apiɛth në pïric ku thukulic.
Yïn lëu ba kölë dhïëëthë mɛnhdu luäŋ në kënë Runë Jɔk Yupiic ic kuba yök ye run no lëu bïï kek jɔk në Kinder de Run kee Diäk - ku Run kee Ŋuan.
Juɛɛrë Göl ë thukul abɔ̈ e nïnkä yiic
Rodha de Mïth nɔŋ Run kaa Ŋuan abɔ̈ kë ye ajuɛɛrë göl ë Thukul, jɔɔk në 2025.
Në ruɔ̈n ë 2026 yic, ke thɛɛr kaa 25 ke thukul ë göl aabï ya tɔ̈ në wikic ëbën tënë mïth cï:
- jɛ̈l cök abaköök iic wälë ayɔ̈m wïc të cieŋ
- cïke ŋic/deet kë kee kɔc Aborigin wälë kɔc ke Torres Strait Island
- cïï paanden/aniɛ̈nden rɔ̈mpiny/yök kenë loilooi ke akutnhom de gël ë meth.
Aciën wööc në kaam ajuɛɛr ee gam tënë Rodha de Mïth nɔŋ Run kaa Ŋuan ku Ajuɛɛrë göl ë thukul. Ajuɛɛrë göl ë thukul ee mïth gäm thää juëc piöc kek ku liääpkï baŋde pol. Ajuɛɛrë göl ë thukul abïï gam në lɔŋde thukul juir mïth bïk göl në thukul ku ɣän yenëke mïth muk thïn.
Ajuɛɛrë göl ë thukul ku jɔl ya Rodha de Mïth nɔŋ Run kaa Diäk kek kaa rou aa yee biäk de Kinder Abɛc. Yök käjuëc në biäkde Kinder Abɛc.
Thää ke kindergarten
Ajuɛɛr cïke juɛ̈r wëu ke Rodha de Mïth nɔŋ Run kaa Diäk aa tɔ̈ tënë thää kaa 5 lɔ në thää kaa 15 në läät tökic. Ajuɛɛr cïke juɛ̈r wëu ke Rodha de Mïth nɔŋ Run kaa Ŋuan aa tɔ̈ në thää kaa 15 yiic në läät tökic. Ajuɛɛrë göl ë thukul aabë röt juak amääth lɔ në thää kaa 25 në 2026 yic, ku agut cë thää kaa 30 në 2028 yic.
Nëtïjaa cïke gam
Mïth ee lɔ në ajuɛɛr/aguiɛɛr ë kinder ic aaye jɔk në lɔtueŋ tëttëët cït yïk të yennë kueen thïn ku ŋïny de nambaa ku uruup, të cït të yennë anuɛn luɔi thïn. Mɛnhdu abë labïnhë piöu looi ku lɛ̈ɛ̈u nhom në kinder ic ku piööc tëttëët ë ciɛɛŋ ku alajiɛth. Keek aabë liääp kenë kɔc ku loikï mäth yam.
Yäp aye nyuɔɔth lɔn aa dëk në run kee/kaa 16 ic, mïth thukuul wɛ̈n cë lɔ në ajuɛɛrë kinder de run kaa 2 ka run kaa 3 kë ke këc guɔ jɔk ke thukul aanɔŋ këdïït yekkï yök në Dïŋgïlïth yic ku math ic kë ke wär kɔc këc lɔ.
Të yee amëdhiëëth ku dupiööc ke kinder luui thïn atök
Kinder ee luui apiɛth kë ye mɛ̈tmɛ̈t në kaam amëdhiëëth/dumuuk, anïn ku dupiööc. Ke yï yee amëdhiëth/dumuk, yïn ee biäk thiekic apɛi de latueŋ de mɛnhdu. Yïn aa yee keek piɔ̈ɔ̈c yic tënɔŋ lueth, thuɔŋdu, ciɛɛŋ ku kä lajik cïtmanë piath ku athɛɛk. Dupiööc aabë jamkenë yïn në baŋde ke loi rot në kinder yic ku kuɛr bïnë/bennë mɛnhdu kuɔny kubë dhiac kë piɔ̈c baai. Keek aayekï wïc bïk kä nhiɛɛr mɛnhdu ŋic ku të ye kek e nhiaar bïk piöc thïn.
Yïn lëu ba dupiöny de kinder du thiëëc kubë agamlöŋ juiir/guir në kaam ë gɛ̈r thok ic. Kënë alëu kubë yaa tën tïŋ kɔc ke gup thïn wälë në tëlëpunic wälë bïdïyo ic. Aciën wëu yeke wïc tënë amëdhiëëth kubïk ë lon kënë yaa yök.
Yeŋö ee rot looi kinder
Dupiööc aa mïth dɛɛt/wɛi piöth kubïk piöc në baŋde pol. Loilooi alëu bïk iic naŋ thuur, kët, yith/rök, wëc/puɔ̈r ku kat/thuöny ɣöötiic aɣer, pol në tɔɔi (toys) ku kuɛ̈n athöör. Pol ee mïth dɛɛt piöth kubïk thööŋë käŋ kɔ̈ɔ̈th yaa looi ku yekï käŋ kuckï ke looi/yök, kë ke mɛ̈t kenë kɔc kɔ̈k në rɔ̈ɔ̈m ku yekï kaamdɛn jam tiit të jɛm kɔc kɔ̈k. Mïth aabë piöc në biäkde röl, wël ku thok, anɔŋ yïk të yennë jam ku det Dïŋgïlïth thïn.
Kinders aa yee bakde ciɛŋë wuötkuan kuötiic
Ajuɛɛr ke kinder aa yee amëdhiëëth jɛ̈l në ɣän wääciic loor kubïk yaa baŋde wuönden. Keek aaye ɣän wɛ̈n lëu bïï amëdhiëëth yök/rɔ̈m thïn ku rɔmkï akökööl ku piɔ̈ckï tënë ŋɛk ku ŋɛk.
Dupiööc aa wïc bïk mɛnhdu ŋic ku ciɛɛŋdɛn. Kënë ee keek kuɔny bïk ajuɛɛr wɛ̈n piɛth tënë mïth looi/juiir, anɔŋ yïk loilooi thääny thook kenë kööl ke nyothë ciɛɛŋ ku yai loikï miɛtë piöu de juëc Victoria.
Dupiööc aaye raan ëbɛ̈n mat në loilooi iic, kë yeen mïth cie jam në Dïŋgïlith anɔŋ purthaa töök/thöŋ ke pol ku piɔ̈ckï cëmanë kɔ̈k. Ajuɛɛr kɔ̈k ke kinder aa nɔŋ dupiööc ë thook/thuɔk kee rou wɛ̈n ë mïth kuc wälë ŋickï Dïŋgïlïnh kor kuɔny. Mïth aayeke piɔ̈ɔ̈c bïk aa lɔtueŋ kenë ku bïk kɔc kɔ̈k yaa gam ku yekï wuööc de ciɛɛŋ theek.
Nuɔu/Kuat ajuɛɛr ke kinder
Mïth aalëu bïk yaa lɔ ajuɛɛr/aguiɛɛr Run kee/kaa Diäk ë Kinder alɔŋde muöök bäric (kë yee cɔl childcare ëyɛ) wälë luɔide standalone (luɔi kɔ̈ɔ̈cë ŋɛk ërot (kë yee cɔl sessional)) kinder. Kek ë loilooi käkä aa ye ajuɛɛr/aguiɛɛr ë Run kee (kaa) Ŋuan gam ëyɛ.
Tëde muöök bäric aköl alëu bë kööl de gɔ̈t ku muöök ëbɛ̈n gam, anɔŋ yïk ajuɛɛr/aguiɛɛr ë kinder. Ajuɛɛr/aguiɛɛr ŋɔ̈ɔ̈r dupiöny de kinder alëu bïï mät thää ke gɔ̈t ku muöök juɛkë thïn.
Në standalone (luɔi kɔ̈ɔ̈cë ŋɛk ërot), ajuɛɛr/aguiɛɛr ë kinder abë luui abɛc/apɛth në nïn kɔ̈k iic ku në thää cïke rok iic. Luɔɔide kɔ̈ɔ̈cë ŋɛk ërot ee cool ke luï në läät kee 40 në ruönic në dhamɛn ë thukul ic ku lööm ajuiaatha nee dhamɛn töŋ cït dhamaan kë thukuul. Kekë nïnkä ku thää kä aayeke ruk në luɔi kinder.
Updated