ኣቕሓ መዋእለ ህጻናት/ኪንደር ኪት (Kinder Kits) - ትግርኛ (Tigrinya)

ንቘልዑ ምጽዋትን ምምሃርን ኢድ ንኢድ ተተሓሒዙ እዩ ዝኸይድ። ቈልዑ ብዛዕባ ገዛእ ርእሶምን ብዛዕባ እታ ኣብ ከባቢኦም ዘላ ዓለምን ዝፈልጡን ዝመሃሩን ብምጽዋት እዩ። ወለድን ኣለይትን ስድራ ቤታትን ኣብቲ ጕዕዞ እቲ ዓብዪ ግደ ኣለዎም። ኵሉ እቲ ኣብ ኣቕሓ መዋእለ ህጻናት/ኪንደር ኪት ውሉድካ ዘሎ ነገራት ብስድራ ቤት ንኽትካፈልን ንኽትሕጐስን ተባሂሉ እዩ ተዳልዩ።

ኣብ ኣጸደ ሕጻናት እቲ ኣብ ቪክቶርያ ዝርከብ ናይ መጀመርታ ዓመት ትምህርትን ምዕባለን መስርሕ (VEYLDF) ውሉድካ ኣብ ሓሙሽተ ውጽኢት ትምህርትን ዕቤትን ንኽዓብን ዝሕግዝ ተመክሮታት ትምህርቲ ንምድላው የገልግል እዩ። እዚ ሓሙሽተ ውጽኢት እዚ ዝስዕብ ኢዩ፦

እቲ ናይ ንጥፈታት ሳጹን መጻሕፍትን መጻወቲታትን ንምስካም ጥራይ ኣይኰነን ዝጠቅም። ንመምሃርን ንምዕባለን ብብዙሕ መገድታት ክትድግፍ ትኽእል ኢኻ።

• ነቲ ናይ ንጥፈታት ሳጹን ናብ ዙረት ወይ ምስ ፈተውትኻን ስድራ ቤትካን ናብ ደገ ውሰዶ
• መጻወቲ ቢሑቕ (playdough) ተንኮበት

• ንኽትጻወት ዝሕግዝ መዘኻኸሪ።

ትፈልጥዶ? እቲ ኣቕሓ ንጥፈታት ንኣከባብያዊ ምቹው ፍርያት ኪኸውን እዩ ተዳልዩ። ብእተኻእለ መጠን ካብ ዳግም ኣብ ጥቅሚ ዝወዓለ ናውቲ ዝተሰርሐ ዀይኑ ንብረት ውሉድካ ንምኽዛን እንደገና ኽትጥቀመሉ ትኽእል ኢኻ። ነቲ ቀጠልያ ዝባን እቲ ኪት መእንታን ንናይ ፈጠራ ጸወታ ኽተውዕሎ ነቲ ኪት ከም መደገፍ ሰሌዳ ዕጸፎ ወይ ኣብ ጸፊሕ ቦታ ኣቐምጦ።

ቾክ (ኩርሽ)፣ ሰሌዳ ከምኡውን መወልወሊ (ዳስተር)

ዘርኢ ምስ ቈልዑ ምዝራእ ነቲ ዘደንቕ ተፈጥሮ ንኽርእይዎ ዘኽእሎም ኣብ ስነ-ፍልጠት ዝተመስረተ ብዙሕ ተመክሮ ትምህርቲ እዩ። ብዛዕባ ተፈጥሮ ኽመሃሩ ቋንቋ ኽሃንጹ ቀሊል መምርሒታት ብምኽታል ድማ ክመሃሩ እዮም። ድሕሪ ግዜ ንነገራት ብኸመይ ከም ዝዕዘብዎ እውን ክመሃሩ እዮም።

ትፈልጥዶ? ኣልፋልፋ ኻብ ስድራ ቤት ፉል ዝመጸ ለጉም ጥራጥረ እዩ፣ ብቪታሚንን ማዕድንን ድማ ሃብታም እዩ። ኣቝጽልቲ እቲ ተኽሊ ምስ ተጐድአ እንደገና ንኽዋሰብ ንኽሕግዝዎ ነቶም ዕኮት ንምንጋር ምልክት ይልእኽ። ኣብ ምግቢ እውን ክትጥቀመሉ ትኽእል ኢኻ!

እንስሳታት ብመስመር እንዳተኸተልካ ምስኣል

ቈልዑ ኣብ ግዜ ቝልዕነቶም ነቲ ኣብ ኣእዳዎምን፣ ኣጻብዖምን፣ ጎንቦ ኣእዳዎምን፣ ኣእጋሮምን፣ አጻብዕ ኣእጋሮምን ዘሎ ኣናእሽቱ ጭዋዳታት ብዝያዳ ክቈጻጸርዎ ዝጅምሩሉ እዋን ኢዩ። ኣብ ኣእዳዎምን ኣጻብዖምን ዘለዉ ናይ ምንቕስቃስ (ሞተር) ጭዋዳታት ምምዕባል ንቘልዑ ገዛእ ርእሶም ክከናኸኑ ጸኒሖም ከኣ ንኽጽሕፉ ኣድላዪ ኢዩ። ውሉድካ መጻወቲ ቢሑቕ፣ ክራዮን (crayons) ወይ እንስሳታት ብመስመር ተኸቲሉ ብምስኣል ናይ ምንቕስቃስ (ሞተር) ክእለቱ ኸማዕብል ይኽእል እዩ፣ ጸኒሑ ኸኣ ናይ ምጽሓፍ ክእለቱ። ጽቡቕ ናይ ምንቕስቃስ (ሞተር) ክእለት ክትለማመደሉ እትኽእል ገለ መገድታት እንሆ፦

ትፈልጥዶ? ቅድሚ 3000 ዓመት ልደት ክርስቶስ ጀሚሩ ቆርበት ኣብ እግሪ ንምእሳር ናይ ጫማ መእሰሪ ገመድ ምጥቃም ተጀሚሩ።

ናይ ኣውስትራልያ ካርታ ግድል

ቀሊል ግድል ንውሉድካ ትዕግስትን ኣትኵሮን ጸገም ንምፍታሕን ጽቡቕ ናይ ምንቕስቃስ (ሞተር) ክእለትን ንኸማዕብል ይሕግዝ። ውሉድካ ምስዚ ግድል እዚ ኽራኸብ ከሎ ምርጫታት ይገብሩ፣ ቅርጺ የለልዩ፣ ናይ ምዝካር ክእለቶም ድማ ይጥቀሙ።

ትፈልጥዶ? ኣብ ዓለም እንቋቝሖ ዘውድቝ መጥበውቲ እንስሳታት ኢቺድናን ፕላቲፐስን ጥራይ እዮም።

ክራዮንን (Crayons) ናይ ስነ-ጥበብ ጥራዝን

ሙዚቃ ምፍጣር ቈልዑ ሓድሽ ቃላት ንኽመሃሩ መዝሙራት ንኽዝምሩ ብኸመይ ከም ዝቘጽሩን ብዛዕባ ገዛእ ርእሶም ጽቡቕ ከም ዝስምዖምን ዝመሃሩሉ ዘሐጕስ መገዲ እዩ። ሳዕስዒት፣ ምዝማር፣ ምንቅስቓስ ከምኡውን ምዝላል ክፍሊ እቲ ሐጕስ ኢዩ። ምስ ውሉድካ ሙዚቃ ኽትፈቱ እትኽእለሉ ገለ ሓሳባት እንሆ፡

ትፈልጥዶ? ብዙሓት ባህልታት ኣብ እዋን ድርቂ ዝናም ንምምጻእ ዕንጨይቲ ኸም መሳርሒ ሙዚቃ ገይሮም ይጥቀሙሉ እዮም።

መጻወቲ ቢሑቕ/Playdough

ውሉድካ ፕለይዶ/መጻወቲ ኺጥቀም ከሎ ኣዝዩ ኣገዳሲ ዝዀነ እተፈላለየ ነገራት እዩ ዝገብር፦

ብመጻወቲ ፕለይዶ/playdough ጌርካ ምፍጣር ንውሉድካ ኣገዳሲ ኽፋል ትምህርቲ እዩ።

ትፈልጥዶ? መጻወቲ ብሑቕ (Playdough) ብቐሊሉ ኣብ ገዛኻ ኽትሰርሖ ትኽእል ኢኻ፣ ኣብ ኢንተርነት ከኣ ብዙሕ መምርሒታት ኣሎ። ብሓባር ኴንካ ፕለይዶ ምድላው ካብ ቐዳማይ ሕሳብ ትምህርቲ ኣትሒዝካ ኽሳዕ መጀመርታ ስነ-ፍልጠት ንዘሎ ዅሉ ንምምሃር ዘሐጕስ ናይ ትምህርቲ ንጥፈት ኢዩ።

መጻሕፍቲ ቘልዑ

ትፈልጥዶ? ኣብቲ ዛንታ ታሪኽ ምትኳር ጥራይ ዘይኰነስ ሓደ ዓይነት መጻሕፍቲ ብተደጋጋሚ ምንባብ እውን ጠቓሚ እዩ። ንውሉድካ ብዛዕባ እቲ ዝርእይዎ ሕተቶም፣ ብዛዕባ እቲ ስእልታት ተዘራረብ፤ 'ድሕሪኡ እንታይ ዝኸውን እመስለኩም?' ኢልካ ድማ ሕተት።

ናይ ኣጻብዕቲ ባምቡላታት (puppets)

ናይ ኣጻብዕቲ ባምቡላታት ንቘልዑ ቛንቋ ንኽመሃሩ፣ ስምዒቶም ንኽምርምሩ ከምኡውን ብተዋስኦ መገዲ ስምዒቶም ብኸመይ ክቈጻጸርዎ ኸም ዝኽእሉ ንኽመሃሩ ኽሕግዝዎም ይኽእሉ እዮም። ቈልዑ ብዛዕባ ዓለምን ብዛዕባ ገዛእ ርእሶምን ኣብ ምርዳእ ዛንታን ምንጋርን ተዋስኦን ኣገዳሲ ግደ ኣለዎ።

ትፈልጥዶ? ንነፍሲ ወከፍ መጻወቲ ዝተፈላለየ ድምጺ ኽትፈጥር ትኽእል ኢኻ፣ እዚ ኸኣ ናይ ምፍጣር ጸወታ ምጽዋት ዘሐጕስን ባህ ዘብል መገዲ ምግባር እዩ።

ናይ ክቡር ኣእማን ሚዛን ምሕላው

ናይ ክቡር ኣእማን ሚዛን ምሕላው ናይ ምፍጣር ጸዋታ ንኽትጻወት የተባብዕ እዩ። ክቡር ኣእማን ክትእክብን ክትሃንጽን ከለኻ፣ ዝተፈላለየ ዅርናዕን ቅርጽን እቲ ክቡር እምኒ ጸገም ምፍታሕ፣ ናይ ቦታ ፍልጠት፣ ከምኡውን ጽቡቕ ናይ ምንቅስቓስ (ሞተር) ክእለት ከም ዝህልወካ እዩ ዝገብር።

ትፈልጥዶ? ኣብ ቪክቶርያ ኸም ጋርኔት፣ ቶፓዝ ከምኡውን ዚርኮን ዝኣመሰለ ኽቡር ኣእማን ተረኺቡ እዩ።

ማሕበረሰብ ምህናጽ

ቪክቶርያ እተፈላለየ ባህልታትን እተፈላለየ ቛንቋታትን ዚዝረበላ እተፈላለየ ማሕበረሰብ መንበሪ እያ። ሓደ ኻብቲ መንነትና ዚገብረና ነገራት በበይኑ ዝዓይነቱ ፍልልይ ምንባሩ እዩ። ኣብቲ ኣቕሓ ዝርከብ ነገራት ነቲ ብዛዕባ ዝተፈላለዩ ማሕበረሰባት ዝግበር ዝርርብ ዝድግፍ እዩ። ንቘልዑ ምጽዋትን ምምሃርን ኢድ ንኢድ ተተሓሒዙ እዩ ዝኸይድ። ቈልዑ ብዛዕባ ገዛእ ርእሶም ዚፈልጡን ዚመሃሩን ብምጽዋት እዩ።

ትፈልጥዶ? ነዚ መምርሒታት እዚ ብብዙሕ ቋንቋታት ኣብዚ ዝስዕብ ክትረኽቦ ትኽእል ኢኻ፦ vic.gov.au/kinder/translations(opens in a new window)።

መጽሐፍቲ ብኣውስላን ቋንቋ

ናይ ምልክት ቋንቋ/ኦስላንን ዘጠቓልል መግለጺታትን ዘለዎ ናይ ቪድዮታት ንባብ መጽሓፍ ምእንቲ ኽትርኢ ኣብዚ ሊንክ እዚ ጠውቕ።

ትፈልጥዶ? መንግስቲ ቪክቶርያ ነቶም ኣብ መዋእለ ህጻናት ዝሳተፉ ሰባት ብዘይ ክፍሊት ንዝተወሰነ ኽፋል እቲ ናይ ደቂ ኣርባዕተ ዓመት መዋእለ ህጻናት መደብ ብኻልእ ቋንቋ ንምብጻሕ ብቑዕ መምህር ቋንቋ ንኽቆጽሩ ተወሳኺ ገንዘብ ይህቦም እዩ። ኣብዚ ኣቲኻ ዝያዳ ፍለጥ፦ vic.gov.au/early-childhood-language-program።

ድሕንነትን ተወሳኺ ደገፍን

ኵሎም ቈልዑት ብዝተፈላለየ መገዲ እዮም ዚመሃሩ። እታ ኪንደር ኪት እትበሃል መጽሓፍ ንውሉድካ ንዅሉ ኽእለትካ ንምፍትታን ብእተፈላለየ መገድታት ክትጥቀመሉ እትኽእል መጻሕፍትን መጻወቲ ባንቡላታትን ተቕርብ እያ። ንስኻን ውሉድካን ተወሳኺ ደገፍ ዘድልየኩም ኰይኑ እንተ ተሰሚዑካ፣ ሓገዝ ክትረኽቡሉ እትኽእሉ ዝተፈላለየ መገድታት ኣሎ፦

• መምህራን መዋእለ ሕጻናት ቪክቶርያ ክሕግዙ ዘኽእል ክእለትን ፍልጠትን ኣለዎም። ንመምህር ውሉድካ ብዛዕባ ሕቶታትካ ኣዘራርቦ
• ብዛዕባ ሕቶታትካ ኽትመያየጥ ናብ ሓኪምካ ወይ ናብ ኣዶንን ውሉድካን ሓለዋ ጥዕና ነርሲ ንምርኣይ ቈጸራ ምድላው
• ናጻን ምስጢራውን ምኽርን ደገፍን ንምርካብ ብናይ ወላዲ መስመር/Parentline ብስልኪ 13 22 89 ደውል

ሓገዝ የድሊ’ድዩ? ውሉድካ እንታይ ዓይነት ደገፍ ኪረክብ ከምዝደሊ ብዝያዳ ንኽትፈልጥ ኣብ ድረገጺ፡ www.vic.gov.au/kindergarten-programs-and-initiatives ኣቲኻ ምርኣይ። ነቲ ናይ ኣጸደ ሕጻናት መምህርካ ብዛዕባ እቲ ንውሉድካ ዚገብረሉ ግቡእ ደገፍ ተወሳኺ መምርሒ ኺህበካ ኽትሓትቶ ትኽእል ኢኻ።

መንነት ምኽባር

ባህሊ ኮሪ ኣገዳሲ ኽፋል ታሪኽ ኣውስትራልያ እዩ። ንዅሎም ቈልዑ ብዛዕባ ዅሉ ባህልታት ኪመሃሩ ምትብባዕ ምርዳእን ተቐባልነትን ኩርዓትን ከም ዚሃንጽ እዩ ዚገብር እዩ። ናይ ኣቦርጅናውያንን ቶረስ ስትሬት ኣይላንደራትን ባህሊታት ሎሚ ይነብሩን ይስስኑን ኣለዉ፣ ስለዚ ድማ ከም ደረስትን ስነ-ጥበባውያንን መጠን አብቲ ኪትስ ከነብዕሎ ብምኽኣልና ንሕበን ኢና። ገለ ኻብቲ ውሉድካ ብዛዕባ ልምድታትን ባህልታትን ኮሪ ዝያዳ ንኽፈልጥ ዝሕግዞ ንጥፈታት እንሆ።

• ንነገራት ወይ ንእንስሳታት ዝወሃብ ምልክታት ኮሪ ተምሃር
• ብዛዕባ መራሕቲ ኮሪ፣ ብዛዕባ ስፖርተኛታት ጀጋኑ ወይ ስነ-ጥበባውያን ተዘራረቡ
• ብዛዕባ ናይ ኮሪ ባህሊን ህዝቢ ኮሪን ዝያዳ ፍለጥ

ትፈልጥዶ? ወብ ሳይት ማሕበር ትምህርቲ ኣቦርጅን ቪክቶርያ ንልምድታትን ባህልታትን ኮሪ ዝምርምር ዘሐጕስን መሳጥን ንጥፈታት ኣለዎ። ናብቲ ወብሳይት አብዚ ብጻሕ፦ vaeai.org.au።

ናይ ኣቦሪጂናል ስነ ጥበብ

ኣብ ጂንዲትጃማራ ሚሪንግ (ሃገር) እዋኑ ለይቲ እዩ። እታ ወርሒን ዐዝዮም ብዙሓት ዝኾኑ ከዋኽብቲን አብ ሰማይ ደሚቅ ብርሃን ይህቡ አለዉ

ናይ ካራያን (ካንጋሩ) ኣሰር ኣብ ምሉእ ሚሪንግ ተበታቲኑ ኣሎ ሓደ ሓደ ግዜ ካራያን እዳዘለለት ወይ ሳዕሪ እንዳበልዓት ክትርኢ ትኽእል ኢኻ።

ዊንግኪል (ኮኣላ) ተሲኣ ኣእዳዋ ናይ ቀላሚንጦስ ቅርንጫፍ ሒዘን ኣለዋ። እዛ ኦም እዚኣ ከም ጋሻ፣ ጀልባን ኩላሞንን ዝኣማሰሉ ንምፍጣር ትጠቅም።

እቲ መሬት፣ ሰማይ፣ ባሕሪን እንሣታትን አገደስቲ እዮም። እዚኦም ክተኽብሮም ከምዝግበኣካ አስተብህል።

ናኪያ ካድ ናይ ጉንዲቲጂማራ፣ ዮርታ ዮርታ፣ ድጃ ድጃ ዉሩንግ፣ ቡኒትጂ፣ ቡን ዉራንኝ ታኡንጉሩንኝ ስበይቲ እያ። ናኪአ አዶ፣ ስነ ጥበባዊትን 'ሞር ዛን ላይንስ' ናይ ዝበሃል ነሽቱ ንግዲ ወናኒትን እያ፣ ድማ ብስነ ጥበብ አቢላ ዛንታታት ናይ ምዕቃብን ምክፋልን ብርቱዕ ስምዒት አለዋ።

ሕተት፦ ናይቲ እትነብረሉ፣ እትመሃረሉ፣ እትጻወተሉ መሬት ባህላዊ ደቂ ኣባት እን መን እዮም? ኣብ ደገ ክትኸውን ከለኻ፣ እንታይ ትርኢ፣ ትጨን፣ እንታይ ከ ትሰምዕ?